VÀI NÉT VỀ MỸ THUẬT THỦ ĐÔ 50 NĂM SAU NGÀY ĐẤT NƯỚC THỐNG NHẤT

   Tác giả: Nguyễn Khánh Châm          

  Kính thưa các quý vị đại biểu,thưa các văn nghệ sĩ Thủ đô !

   

       Lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã tạo dựng nên những cột mốc hào hùng và sáng chói. Đó là các năm 1930, 1945, 1954, 1975…vv.

       Năm 1975, với đại thắng mùa xuân lịch sử : Đất nước hoàn toàn thống nhất, bắc nam xum họp một nhà, non sông liền một dải, mở ra một trang sử mới, một khí thế mới, không gian mới, tầm vóc mới cho công cuộc xây dựng và đổi mới đất nước nói chung và văn học nghệ thuật nói riêng.

        Kể từ đó đến nay, nửa thập kỷ đã trôi qua. Thực hiện Kế hoạch số 226 – KH/TU của Thành uỷ Hà Nội về việc tổ chức các hoạt động tổng kết 50 năm nền văn học, nghệ thuật Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 – 30/4/2025), là dịp để chúng ta nhìn lại, tổng kết lại một chặng đường đã qua, với vị trí, vai trò, tầm quan trọng của văn học nghệ thuật của cả nước nói chung và Thủ đô nói riêng trong công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, văn hoá, văn học nghệ thuật.

     Từ ngày đất nước thống nhất đến nay, suốt chiều dài 50 năm, trong bối cảnh Thủ đô không ngừng đổi mới và phát triển trên mọi lĩnh vực, với vai trò của một hội chính trị- xã hội- nghề nghiệp, Hội liên hiệp văn học nhệ thuật Hà Nội

đã phát triển không ngừng cả về số lượng và chất lượng. Hội là mái nhà chung với 9 hội chuyên ngành, tập hợp một đội ngũ đông đảo các văn nghệ sĩ tài năng, tâm huyết của Thủ đô, luôn giữ vững tính định hướng của Đảng trong lĩnh vực văn hoá văn nghệ, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá truyền thống, vươn tới các giá trị nhân văn chân chính trong các hoạt động sáng tạo, gắn bó chặt chẽ với thực tiễn xây dựng Thủ đô không ngừng lớn mạnh và đổi mới từng ngày, góp phần gìn giữ và xây dựng lối sống người Hà Nội, phong cách người Hà Nội thanh lịch văn minh, phục vụ cho mục tiêu phát triển Thủ đô toàn diện và bền vững, chú trọng việc phổ cập các giá trị văn học nghệ thuật tới đông đảo công chúng…

      Khó có thể kể hết các thành tựu tiêu biểu trong chặng đường 50 năm xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật Thủ đô trên các lĩnh vưc hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của các hội chuyên ngành.

      Ở góc độ mỹ thuật, Hội Mỹ thuật Hà Nội là một trong 9 hội chuyên ngành, nơi hội tụ của nhiều thế hệ hoạ sĩ, nhà điêu khắc, nhà lý luận phê bình mỹ thuật tài hoa và tâm huyết với Thủ đô. Sau ngày đất nước thống nhất, đội ngũ nghệ sĩ tạo hình Thủ đô được bổ sung  những hoạ sĩ, nhà điêu khắc trở về sau chiến tranh. Những hoạ sĩ, chiến sĩ đã làm phong phú thêm bức tranh toàn cảnh của mỹ thuật Thủ đô, với những ký hoạ sống động từ chiến trường, với những tác phẩm sinh động về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng…Những tác phẩm mỹ thuật về đề tài này của các hoạ sĩ: Ngân Chài, Đoàn Thân, Trịnh Bá Quát, Đào Hoa Vinh, Nguyễn Hải Nghiêm…trong các triển lãm mỹ thuật gần đây được đông đảo người xem tâm đắc và đánh giá cao.

      Suốt chiều dài nửa thế kỷ qua, các nghệ sĩ tạo hình Thủ đô luôn bám sát thực tiễn sôi động để sáng tác. Nhiều tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật được đông đảo công chúng ghi nhận qua các cuộc triển lãm, trưng bày thường niên. Qua thời gian, Hội Mỹ thuật Hà Nội đã trải qua nhiều nhiệm kỳ Đại hội. Tuy vậy, hoạt động của hội luôn được duy trì, kế thừa và không ngừng đổi mới, phát triển.

    Hội Mỹ thuât Hà Nội trong các nhiệm kỳ qua đều chú trọng các hoạt động chuyên môn nghề nghiệp,tạo điều kiện để hội viên sáng tác và công bố tác phẩm. Hội đã tổ chức thành công các cuộc triển lãm mỹ thuật Thủ đô thường niên và dịp kỷ niệm ngày giải phóng Thủ đô 10 tháng 10 cũng như các triển lãm mỹ thuật chuyên đề khác, với số lượng tác phẩm ngày càng nhiều, chất lượng tác phẩm ngày một đa dạng, phong phú.

     Những năm gần đây,các triển lãm cá nhân, triển lãm nhóm của các hoạ sĩ, nhà điêu khắc cũng diễn ra không kém phần sôi động, góp phần quảng bá, giới thiệu những tác phẩm mới tới đông đảo công chúng Thủ đô. Đây là một hoạt động đáng khuyến khích, bởi nó mang đậm dấu ấn, phong các sáng tạo của từng nghệ sĩ, tạo nên một diện mạo phong phú, đa dạng của bức tranh toàn cảnh Mỹ thuật thủ đô trong thời kỳ mới.

     Việc hỗ trợ sáng tác, trao giải thưởng mỹ thuật hàng năm, in sách “Mỹ thuật Thủ đô” được Hội mỹ thuật Hà Nội duy trì đều đặn, nhằm lưu giữ các tác phẩm đã được vinh danh, ghi nhận, đồng thời khích lệ các nghệ sĩ tạo hình nâng cao hơn nữa chất lượng các tác phẩm nghệ thuật.

     Việc tổ chức các đợt đi thực tế sáng tác, giao lưu với các Hội mỹ thuật tỉnh, thành phố bạn được tổ chức chu đáo, bài bản đã mang lại những hiệu quả thiết thực, bổ ích cho việc nâng cao hiệu quả sáng tác.

     Công tác phát triển hội viên mới, khuyến khích các tài năng trẻ cũng luôn được Hội chú trọng, nhằm bổ sung lực lượng các nghệ sĩ tạo hình Thủ đô ngày càng đông đảo về số lượng, vững vàng về chất lượng…

     Những thành tựu của Mỹ thuật Thủ đô trong nửa thế kỷ qua đã góp phần vào sự phát triển của Thủ đô trên lĩnh vực văn hoá, văn học nghệ thuật. Các tác phẩm hội hoạ, điêu khắc… vừa mang đậm tính kế thừa tinh hoa mỹ thuật truyền thống của dân tộc vừa đổi mới, sáng tạo, từng bước bắt nhịp với hơi thở của thời đại…

      Tuy vậy, bên cạnh những thành tựu là cơ bản, vẫn còn những hạn chế, tồn tại cần khắc phục, mà qua Báo cáo tổng kết hoạt động của các kỳ Đại hội đã chỉ ra. Đó là: Việc phát triển về số lượng tác phẩm chưa thực sự song hành cùng chất lượng. Các tác phẩm “thường thường bậc trung” vẫn còn xuất hiện nhiều trong các kỳ triển lãm. Chưa có nhiều tác phẩm thực sự xuất sắc, đỉnh cao, có tầm vóc lớn về tư tưởng và nghệ thuật, xứng với tầm vóc đổi mới, hội nhập của Thủ đô và đất nước, mang tầm vóc thời đại.

       Mặt khác, cơ chế, nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực văn hoá nghệ thuật còn nhiều hạn chế. Chính sách hỗ trợ, khuyến khích cho những người làm công tác văn học nghệ thuật, các nghệ nhân, nghệ sĩ như các cơ chế về giải thưởng, nhuận treo, nhuận bút, đầu tư, bảo trợ , tài trợ, đầu ra cho các tác phẩm…còn có những bất cập. Điều này đã hạn chế nhiều đến hoạt động nhằm nâng tầm văn học nghệ thuật Thủ đô xứng đáng với vị thế trung tâm văn hoá, chính trị của cả nước.

      Kể từ ngày đất nước thống nhất,văn học nghệ thuật Thủ đô đã trải qua một chặng đường nửa thế kỷ. Hà Nội cùng cả nước đang bước vào một giai đoạn phát triển mới, một kỷ nguyên mới, với nhiều thời cơ thuận lợi và cả khó khăn, thách thức đan xen. Quá trình đa dạng hoá, toàn cầu hoá, số hoá, hội nhập quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế, về khoa học kỹ thuật sẽ tác động mạnh đến con người và sự phát triển văn hoá, văn học nghệ thuật, đến sự nghiêp sáng tác của từng văn nghệ sĩ…

      Để bắt nhịp được với thời kỳ mới, để nâng cao chất lượng hoạt động văn học, nghệ thuật của Thủ đô, đòi hỏi tổ chức Hội cần phát huy vị trí, vai trò của một Hội chính trị- xã hội- nghề nghiệp, đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, mô hình tổ chức bộ máy, cơ chế hoạt động, quy chế làm việc… theo hướng tinh, gọn, hiệu qủa. Kiên quyết đổi mới phương thức hoạt động, đơn giản hoá, số hoá trong cách quản lý, loại bỏ những thủ tục hành chính nhiêu khê, rườm rà theo lề thói cũ…Đồng thời tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ cho các văn nghệ sĩ hội viên, nâng cao chất lượng sáng tác, thông qua việc mở các trại sáng tác, tham quan học hỏi, giao lưu với cơ sở, với các Hội ngoài thành phố trên cả nước…

     Hướng tới Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), với khí thế của đại thắng mùa xuân lịch sử, phát huy những thành tựu đã đạt được trong nửa thế kỷ qua, tin rằng nền văn học, nghệ thuật của Thủ đô bước vào thời kỳ mới sẽ có nhiều khởi sắc và gặt hái được nhiều thành công mới.

                                                                Xin trân trọng cám ơn !