Được biết đến như nữ nghệ sĩ châu Á có tầm ảnh hưởng lớn trong nền nghệ thuật đương đại thế giới, Chiharu Shiota (sinh năm 1972), lớn lên tại Osaka, Nhật Bản, còn là tên tuổi hàng đầu về nghệ thuật ý niệm. Chị đang có cuộc triển lãm lớn tại Hà Nội.
Chiharu Shiota nổi danh với các tác phẩm sắp đặt quy mô lớn hết sức ngoạn mục và kỳ công, được đan kết tỉ mỉ và khéo léo từ hàng trăm nghìn sợi chỉ, thường chiếm trọn không gian rộng lớn. Có thể hiểu, một tác phẩm nghệ thuật sắp đặt sẽ bao trùm toàn bộ không gian của cả căn phòng hoặc đặt tại không gian mở như sân vườn, sảnh của những tòa nhà rộng lớn.
 |
Tác phẩm được thể hiện đa dạng về chất liệu, kiểu cách như: Các hình vẽ, tranh, tượng, đồ vật, hiện vật, phim ảnh, âm nhạc, mùi hương... được nghệ sĩ dàn dựng, thể hiện rõ ý niệm, ý tưởng của mình.
Từng theo học chuyên ngành hội họa, Đại học Kyoto Seika, qua nhiều thập kỷ phiêu lưu trong thế giới nghệ thuật, Shiota đã không ngừng thử nghiệm và thách thức chính mình trong nhiều lĩnh vực sáng tạo như: Nghệ thuật trình diễn, sắp đặt, ý niệm, hội họa, điêu khắc...
Với Shiota, nghệ thuật như một sự dấn thân, hy sinh vô tận. Năm 2017, sau 12 năm thuyên giảm, căn bệnh ung thư của chị đã tái phát lần thứ hai. Khi ấy, chị càng nhận thức sâu sắc về sinh mệnh và con đường nghệ thuật của mình. Chị biến những đau khổ của cuộc sống thành những tác phẩm nghệ thuật đầy tính nhân văn, thậm chí hy sinh cả tâm trí lẫn cơ thể vào tác phẩm. Chiharu Shiota tâm sự: “Ban đầu, tôi nghĩ rằng nếu tôi chết, mọi thứ về tôi cũng sẽ chết, nhưng bây giờ tôi biết chỉ có cơ thể mất đi chứ không phải tâm trí”.
Trong tác phẩm “Hóa thân thành bức tranh” năm 1994 của mình, Shiota đã đổ sơn màu đỏ, đầy độc hại lên toàn bộ cơ thể, khiến làn da mình bị bỏng. Bên cạnh đó, Shiota còn có một số tác phẩm nghệ thuật sắp đặt nổi tiếng có thể kể đến như: “Cái chết trong giấc ngủ” (năm 2017), “Khắp các châu lục” (năm 2014), “Ký ức đại dương” (năm 2017)... Nổi bật nhất, tại Venice Biennale (năm 2015), Shiota đã cho ra đời tác phẩm sắp đặt mang tên “Chìa khóa nằm trong tay” với tổng cộng 180.000 chìa khóa được thu thập để thực hiện với 400km đường chỉ.
Những ngày này, công chúng yêu nghệ thuật tại Hà Nội đã được tận mắt chứng kiến triển lãm sắp đặt quy mô lớn của Chiharu Shiota mang tên “Thủy triều cảm xúc”, tại Trung tâm Nghệ thuật đương đại Vincom (VCCA, Hà Nội). Chị tiếp tục mang chất liệu tiêu biểu cho thực hành nghệ thuật của mình đến với Việt Nam. Đó là tác phẩm mang những mạng lưới chỉ đỏ hình thành từ hàng nghìn khung dệt, kết nối 10 con thuyền cũ mang giá trị lịch sử và những câu chuyện, ẩn chứa vô số ẩn dụ về đất nước Việt Nam, nơi đường bờ biển trải dài ngút tầm mắt.
Sau khi tham quan Triển lãm “Thủy triều cảm xúc”, họa sĩ Lê Anh, Báo Quân đội nhân dân chia sẻ: “Năm 2015, tôi đã rất ấn tượng khi xem loạt hình ảnh về tác phẩm "The key in the hand" của Chiharu Shiota, may mắn lần này, VCCA đưa tác phẩm của chị về Hà Nội để công chúng có dịp thưởng thức. Khi mới bước vào không gian triển lãm, hiệu ứng thị giác của tác phẩm mạnh mẽ xâm lấn tâm thức. Những sợi chỉ đỏ như kết nối hữu hình-vô hình, giữa tâm linh và thực tại, quá khứ-tương lai; đôi khi là những không gian đa chiều trong cuộc sống hiện tại. Tác phẩm còn mang nguồn năng lượng lớn từ quá khứ, khiến tôi liên tưởng sâu sắc hơn về cội nguồn của mình”.
