Tác giả: Nguyễn Khánh Châm
Sau già nửa thập kỷ không vẽ tranh, 3 năm trở lại đây, họa sĩ Trần Quang Huy lặng lẽ sáng tác khoảng gần trăm tác phẩm mới, hơn 30 tác phẩm được lựa chọn trưng bày tại MAI Gallery, 113 Hàng Bông, Hà Nội vào ngày 06/01 tới không chỉ là một lời mở màn nghệ thuật đầy trữ tình và lãng mạn dành cho năm 2024 mà còn là dấu ấn tiêu biểu cho giai đoạn sáng tác thăng hoa, tự do trong cảm xúc hội họa trừu tượng của họa sĩ Trần Quang Huy.
Khi được hỏi cảm nghĩ của bản thân về những tác phẩm của họa sĩ Trần Quang Huy tại triển lãm “Mộng du” lần này, nhà nghiên cứu Vũ Huy Thông đã có vài nhận xét như sau:
“Vài năm gần đây Hà Nội liên tiếp có những triển lãm cá nhân gây chú ý về hội họa trừu tượng, trùng hợp ở chỗ, phần lớn đều là triển lãm của lứa nghệ sĩ tuổi 60. Đa số họ có xuất phát điểm từ phong cách biểu hình hiện thực, bẵng đi 5, 7 năm vắng tiếng rồi bất ngờ “tái xuất” bằng những triển lãm cá nhân mang đủ dáng vẻ, từ trừu tượng cấu trúc, trừu tượng hình học, tới trừu tượng biểu hiện, trừu tượng phi hình thể v.v…
Dường như với họ, sau một vòng hoa giáp có trên dưới 40 năm học tập tìm tòi từ các định kiến hình mẫu thẩm mỹ đã đủ bình thản quay (lại) vào trong và mặc nhiên để từng phút giây hiện hữu tinh thần chi phối các lớp màu sắc, tốc độ đường nét, số lượng mảng khối; tạo ra tác phẩm mà chẳng so đo tên gọi phân lớp lý thuyết khuôn sáo.
Họa sĩ Trần Quang Huy là trường hợp điển hình như thế. Ông tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Hà Nội (ĐHMT Việt Nam) từ 1988, từng tham gia nhiều triển lãm nhóm trong nước, quốc tế cùng nhóm “Five new Faces”: Trần Quang Huy, Trần Tuấn, Nguyễn Quốc Hội, Phạm Ngọc Minh, Đinh Quân, có 3 triển lãm cá nhân vào cuối thập niên 1990 và có tác phẩm trong nhiều sưu tập tư nhân. Sau già nửa thập kỷ không vẽ tranh, 3 năm trở lại đây Trần Quang Huy lặng lẽ sáng tác với cả trăm tác phẩm mới, ông chọn 40 bức trưng bày trong triển lãm hội họa cá nhân mang tên “Mộng du” tại Art Space, Trường ĐHMT Việt Nam, 42 Yết Kiêu, Hà Nội vào tháng 6 năm 2022, một triển lãm ghi nhận sự trở lại của Trần Quang Huy với giới nghề và là một mốc mới của giai đoạn sáng tác thăng hoa, tự do trong cảm xúc hội họa trừu tượng.
Tự gọi series hội họa mới nhất của mình là “Mộng du”, dường như Trần Quang Huy muốn ám chỉ hành trình nghệ thuật thực chất chỉ là những ảo ảnh đẹp đẽ cùng đau đớn trong đời nghệ sĩ hay “ngộ đạo” hơn, nhận ra đó chỉ là một chuyến đi trong muôn vàn dịch chuyển vô thường của tạo vật? Bắt đầu với khoảng trắng của vải vẽ, bắt đầu từ “không”, phương pháp sáng tác của ông chẳng có chuẩn bị phác thảo, chẳng có tìm hình, tìm bố cục, tìm ý tưởng mà đơn giản kiên nhẫn, ông chờ tâm thức dẫn dắt những quệt bút vu vơ nhiều khi từ chính palette màu vẽ dở hôm trước. Chỉ có hai đối cực: hoặc tuyệt đối tĩnh lặng, hoặc ngất ngây cảm xúc người ta mới có thể rơi vào trạng thái mộng du nửa tỉnh nửa mê mặc lối cho tiềm thức hoàn thành nhu cầu tạo tác hình /màu trên mặt phẳng hai chiều và dấu vết ẩn hiện của chính nó là chiều thứ ba – chiều hấp dẫn nhất dành cho nhãn thức đồng điệu của khán giả.
Như ông tự nói về loạt tranh mới của mình, cảm giác “lửng lơ” của không gian các mảng màu là cảm giác mới mẻ, tâm đắc của ông, nó có được không nhờ chủ tâm của lý trí kỹ thuật kinh nghiệm, nó là “quả” nhận được từ lắng nghe tâm thức, nó là thời điểm sóng nước, sóng âm vừa dừng chuyển động, bước vào trạng thái âm sâu, mộng du, tự tại.
Chạm tới điều đó, đã là nghệ thuật!”
Sự hợp tác lần này với MAI Gallery – đơn vị hoạt động nghệ thuật lâu đời tại Thủ đô được kì vọng sẽ là một dấu ấn hoạt động nghệ thuật sôi nổi và ấn tượng mở đầu cho năm 2024 thành công và rực rỡ của nghệ thuật nước nhà nói chung và ngành mỹ thuật nói riêng.
TRIỂN LÃM "MỘNG DU": MÀN TÁI XUẤT MANG TÍNH TRỪU TƯỢNG
Hơn 30 tác phẩm được lựa chọn trưng bày tại MAI Gallery không chỉ là một lời mở màn nghệ thuật đầy trữ tình và lãng mạn dành cho năm 2024 mà còn là dấu ấn tiêu biểu cho giai đoạn sáng tác thăng hoa, tự do trong cảm xúc hội họa trừu tượng của họa sĩ Trần Quang Huy sau hơn nửa thập kỷ không vẽ tranh.
Trần Quang Huy đặt tên cho loạt tranh mới của mình là "Mộng du", nhấn mạnh hành trình nghệ thuật không chỉ là những hình ảnh đẹp mắt mà còn chứa đựng sự đau đớn và nhận ra rằng cuộc sống của nghệ sĩ chỉ là một chuyến đi trong sự chuyển động kỳ lạ của tạo vật. Phương pháp sáng tạo của ông không có sự chuẩn bị cụ thể, không có bố cục, không tìm kiếm ý tưởng, mà chỉ đơn giản là kiên nhẫn, đợi chờ tâm thức hướng dẫn từ bản thân. Trong không gian trắng của bức vải, bắt đầu từ "không", Trần Quang Huy thể hiện sự kiên nhẫn và chờ đợi, để tâm thức dẫn dắt những nét vẽ từ palette màu đơn giản. Sự tĩnh lặng tuyệt đối hoặc sự mê mải trong trạng thái mơ mộng được ông truyền đạt thông qua các tác phẩm của mình, tạo nên một chiều thứ ba hấp dẫn, đắm chìm trong tâm trạng lẻ bóng của khán giả.
Theo nhà nghiên cứu mỹ thuật Vũ Huy Thông, họa sĩ Trần Quang Huy là một điển hình cho những nghệ sĩ tổ chức triển lãm hội họa trừu tượng vào lứa tuổi 60. Ông có xuất phát điểm từ phong cách biểu hình hiện thực, sau đó không xuất hiện trong khoảng 5 – 7 năm, rồi tái xuất bằng triển lãm trừu tượng.
Họa sĩ Trần Quang Huy tốt nghiệp Trường ĐH Mỹ thuật Hà Nội. Ông tham gia nhiều triển lãm nhóm trong nước, quốc tế cùng nhóm họa sĩ cấp tiến Five New Faces (Trần Quang Huy, Trần Tuấn, Nguyễn Quốc Hội, Phạm Ngọc Minh, Đinh Quân).
