Shireen Narizee và nghệ thuật đương đại ở Việt Nam

Tác giả: Trang Thanh Hiền

Shireen Narizee (1947 – 2018) là một trong những nhà nghiên cứu lịch sử mỹ thuật người Malaysia, bà đồng thời là một giám tuyển có tầm cỡ quốc tế. Trong suốt cuộc đời sự nghiệp của mình, bà đã dành nhiều tâm huyết cho mỹ thuật Việt Nam đương đại.

Trong giai đoạn đầu của thời kỳ Đổi mới, khi mỹ thuật Việt Nam bắt đầu có sự giao lưu với quốc tế và khu vực, chính Shireen Narizee là một trong số những giám tuyển đã tạo ra những kết nối quan trọng. Bà đã tổ chức khá nhiều các cuộc triển lãm cá nhân cũng như triển lãm nhóm cho các hoạ sĩ đương đại Việt Nam ở Thái Lan. Một số hoạ sĩ Việt Nam nhờ sự giám tuyển qua nhiều cuộc triển lãm của bà đã được biết đến ở Châu Á như Đinh Quân, Phạm An Hải, Đinh Ý Nhi, Đào Hải Phong, Trịnh Tuân, Công Kim Hoa… Và chính  các hoạ sĩ này bằng những tác phẩm nghệ thuật của mình đã góp phần tạo nên hình ảnh khác biệt về mỹ thuật Việt Nam đương đại so với khu vực và thế giới.

Để ghi nhận thành tựu của bà đối với mỹ thuật Việt Nam nói riêng và Đông Nam Á nói chung, Blue Gallery đã kết hợp với Thaivibu Art Advisory đã tổ chức một cuộc triển lãm từ ngày 23.07.2024 đến ngày 30.07.2024 với 44 tác phẩm của 21 hoạ sĩ tại  Bảo tàng mỹ thuật Việt Nam. Đây là những tác giả mà Shireen đã ít nhiều đồng hành và giới thiệu họ giai đoạn đầu, kể cả những hoạ sĩ người Thái Lan và Myanma. Trong số đó 2 hoạ sĩ người Thái Lan là Jirapat Tatsanasomboon, Santi Thongsuk và 2 hoạ sĩ nổi tiếng Myamar là Aung Kyaw Htet, U Lun Gywe cho đến bây giờ đã trở thành những hoạ sĩ đương đại quan trọng của những quốc gia này.

Riêng với các hoạ sĩ Việt Nam, cuộc triển lãm này không chỉ là một cuộc triển lãm hồi cố về những tác phẩm thời kỳ đầu đổi mới để cùng nhớ về giám tuyển Shireen mà còn là sự trưng bày ra những sáng tác mới nhất của những tác giả vốn đã được bà đánh giá cao. Điều này cũng cho thấy rằng Shireen là một những giám tuyển có “con mắt xanh”, không chỉ giúp phát hiện cũng như góp phần thúc đẩy sự phát triển của những tài năng  hội hoạ thời bấy giờ. Khi thời gian đi qua, những hoạ sĩ này vẫn tiếp tục có những đóng góp vào sự phát triển của mỹ thuật Đông Nam Á.

Trong sự nghiệp của Shireen Narizee, bên cạnh “di sản” là các cuộc triển lãm ghi dấu ấn vào sự nghiệp của các hoạ sĩ, những ấn phẩm, những bài viết của bà đã cho thấy sự nghiên cứu của bà dành cho mỹ thuật Đông Nam Á và Việt Nam là vô cùng quan trọng. Ngoài các cuốn sách viết về cá nhân các hoạ sĩ như Đinh Quân, Phạm An Hải … với những nhận định sắc sảo dựa trên những quan sát nhạy cảm của người giám tuyển, cuốn sách Impressions and Expressions – Vietnamese Contemporary  Painting (Ấn tượng và biểu hiện của  Hội họa Việt Nam đương đại) là một ấn phẩm quan trọng giới thiệu một cách tổng quan về hội hoạ Việt Nam sau thời kỳ Đổi Mới.

Có thể nói, những nhận xét, những ghi chép của Shireen Narizee cho đến nay vẫn luôn có giá trị để nhìn nhận đánh giá một giai đoạn lịch sử mỹ thuật hiện đại và đương đại Việt Nam nói riên