Tác giả: Đặng Thanh Vân (sưu tầm)
« Sự giàu có đích thực của người nghệ sĩ đến từ sự đa dạng trong sáng tạo »
Lebadang
LEBADANG – TIỂU SỬ (1921 – 2015)
Ngày đăng : 11:34:53 14-06-2023
1921
Lê Bá Đảng được biết đến với nghệ danh là Lebadang, sinh ngày 27 tháng 6 năm 1921 ở làng Bích La Đông, Quảng Trị (một tỉnh giáp Huế)
1942 – 1948
Ông theo học tại Trường Mỹ thuật (Ecole des Beaux-Arts) ở Toulouse, Pháp.
1950 – 1958
Năm 1950, ở thành phố Le Havre, Pháp, ông gặp bà Myshu, tên đầy đủ là Micheline Nguyen Hai, người sau này trở thành vợ của ông.
Triển lãm tiêu biểu
- Bookshop-Gallery of the Globe (Librairie-galerie du Globe), Paris, France.
- Galerie de l’Odéon, Paris, France.
- Galerie Au Seuil Etroit, Paris, France.
- Galerie Cézanne, Cannes, France.
- Château de la Napoule, La Napoule, France.
1960 – 1963
Triển lãm tiêu biểu:
- Galerie Au Seuil Etroit, Paris, France.
- Galerie Sources, Aix-en-Provence, France.
- Galerie Ina Fuchs, Dusseldorf, Germany.
- Galerie Mignon-Massart, Nantes, France.
- Galerie Frost and Reed à Londres, England.
- Galerie Leandro à Lausanne, Switzerland.
1964 – 1967
1964. Đây là năm của tập tranh Huit chevaux (Tám chú ngựa), tập tranh đầu tay của ông được thực hiện dưới dạng đắp nổi, không mực và không màu với các bài thơ và thư pháp của người bạn Chou Ling.
1966. Triển lãm các tác phẩm của ông lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ bởi Bảo tàng Nghệ thuật Cincinnati.
1967. Tập tranh in thạch bản Nature Prays without Words dựa theo một bài thơ của Lão Tử.
Triển lãm tiêu biểu:
- Newman Contemporary Art Gallery, Philadelphia, United States.
- Solo exhibition at the Cincinnati Art Museum, Cincinnati, United States.
1970
Loạt tranh Phong cảnh bất khuất (Paysage indomptable) về chủ đề chiến tranh Việt Nam.
1972 – 1976
1974. Ông gặp John « Jack » Solomon, chủ tịch tập đoàn Circle Fine Art,người đã điều hành một số triển lãm nghệ thuật trên toàn nước Mỹ.
Triển lãm tiêu biểu:
- Galerie Fontaine, Paris, France.
- Frost and Reed Gallery, Londres, England.
- 1975. Kuntsmesse de Düsseldorf, Düsseldorf, Germany.
- Circle Galleries: New-York, Chicago, San Francisco, Los Angeles, San Diego, United States.
- Wonderbank Gallery, Frankfort, Germany.
1977 – 1978
- Tập tranh Fantaisies Suite
- Loạt tranh về chủ đề Hoa (Fleurs Série)
- 1978. Ông thiết kế bối cảnh và trang phục cho vở opera Mỵ Châu – Trọng Thủy của đạo diễn Nguyễn Thiên Đạoở nhà hát Opera Paris (Opéra de Paris).
- Lebadangraphy, một bộ tranh in lụa sử dụng “kĩ thuật mạ vàng”
Triển lãm tiêu biểu:
- 1977. Galerie Pierre Hautot, Paris, France.
1980
Touty, con trai của ông qua đời. Ông xây mộ cho con bằng thép không rỉ với bề mặt phản chiếu khung cảnh thiên nhiên, cây cối và bầu trời xung quanh.
Lebadang bắt đầu sáng tác với chủ đề “Tấn tuồng nhân loại” (La comédie humaine) lấy cảm hứng từ tác phẩm cùng tên của Honoré de Balzac, thể hiện quan điểm cá nhân của ông về hoàn cảnh con người.
1981 – 1986
Triển lãm tiêu biểu:
- Circle Galleries : Chicago, Dallas, Los Angeles, San Francisco, Houston, New-York, Pittsburg, San Diego, San Jose, Northbrook, Miami, Saint Louis, New-Orleans, Seattle, United States.
- Clayton Art Gallery, Clayton, United States.
- Exposition collective Pâte de verre – Sculpture « Cartel L.T.D & Daum-France », New-York, United States.
- The Owl Gallery, San Francisco – Walton Street Gallery, Chicago – Gallery in the Square, Boston – Carolyn Summers Gallery, New-Orleans – Altamonte, Springs – Cherry Creek Gallery of Fine Art, Denver – The Old Olive Tree Gallery, Scottsdale – Pavilion Gallery, Portland – Ludeke Gallery, Cincinnati – Pioneer Square Gallery, Seattle – Congress Square Gallery, Portland, ÉtUnited States.
1984 – 1985
1985. Ông bắt đầu thực hiện các tác phẩm Không gian (Spaces). Đó là những tác phẩm trên giấy kết hợp nhiều kỹ thuật dán ghép và xếp chồng, giữa điêu khắc và phù điêu như một sự tổng hợp và vượt lên trên hai hình thức biểu đạt này.
Triển lãm tiêu biểu:
- 1984. Art to Wear, Circle Gallery, Trump Tower, New-York, United States.
1987
Các bản khắc nổi với kĩ thuật dập nổi trên giấy mà ông gọi là Au-delà du graphisme (Vượt trên cả đồ họa)
Triển lãm tiêu biểu:
- Osaka, Tokyo, Kyoto, Nagoya, Ashiya, Japan.
1989 – 1994
- 1989. Ông nhận giải thưởng của Viện Quốc tế Saint-Louis từ thành phố Saint Louis, Hoa Kỳ.
- 1991. Ông được ủy thác thiết kế thanh kiếm cho giáo sư Jacques Ruffié cùng với người thợ kim loại Pascal Arthus-Bertrand khi ông Jacques Ruffié vào Hàn Lâm Viện.
- Ông được đề cử là Công dân danh dự của thành phố New Orleans vào ngày 13 tháng 4 năm 1991.
- 1994. Tại Paris, vào ngày 16 tháng 6 năm 1994, Lê Bá Đảng được Bộ trưởng Bộ Văn hóa Pháp, Jacques Toubon, tặng danh hiệu “Hiệp sĩ về Văn học và Nghệ thuật” (Chevalier de l’ordre des Arts et des Lettres).
Triển lãm tiêu biểu:
- 1990.Tokyo International Art Expo, 1990 », Tokyo, Japan.
- Galerie 4 pieces, Yokohama, Nagoya, Osaka, Kobé, Ashiya, Japan.
- Kyoto Art Expo, Kyoto, Japan.
- Exhibition « Champêtre », Bích La Đông, Viêt Nam.
1995 – 1996
Triển lãm tiêu biểu:
- Park West Gallery, Detroit-Southfield, United States.
- Herburger Gallery, Saarbrücken, Germany.
- Ostendoff Gallery, Heidelberg, Germany.
- Birla Academy of Arts and Culture, Calcutta, India.
1997 – 2002
Lebadang tạo ra một tác phẩm Không gian (Space) với diện tích 300 m² và cao 10 mét ở trung tâm triển lãm Carrière de Lumières ở ngôi làng Baux-de-Provence, Pháp.
2002 – 2005
2002. Sau chuyến thăm Angkor Vat, ông bắt đầu sáng tác loạt tranh Thiền (Bouddha).
Triển lãm tiêu biểu:
- Hô Chi Minh Museum, Hô Chi Minh-Ville, Viêt Nam.
- International Festival of Huế, Huế, Viêt Nam.
- 2003. Galerie VRG, Paris, France.
- 2004. Galerie Hoa Mai, Paris, France.
- 2004 – 2005. Galerie Bijutsu Sekai, Ginza, Tokyo, Japan.
2006
Với sự có mặt của ông, thành phố Huế và chính quyền tỉnh Thừa Thiên Huế đã khánh thành Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng (Fondation d’Art Lebadang) tại Huế. Đây là nơi lưu giữ và trưng bày hơn 400 tác phẩm của họa sĩ, tiêu biểu cho hơn 70 năm sáng tạo nghệ thuật.
Loạt tác phẩm Cõi người ta (Cosmic Family) gồm những tác phẩm mới nhất của ông.
2010 – 2014
Bức tranh cuối cùng của ông (một tranh tam liên họa với kích thước 130 x 291 cm) tiếp tục chủ đề Cõi người ta.
10.2014, tại Salin-de-Giraud thuộc vùng Camargue, theo nguyên mẫu của Lebadang, một bia đá tưởng niệm 20000 người thợ Việt Nam được Pháp tuyển mộ trong chiến tranh thế giới thứ 2 đã được khánh thành.
Triển lãm tiêu biểu:
- 2010. International Festival of Huế, Huế, Viêt Nam.
- 2011. Exhibition War at the Vietnam National Museum of History of Hànôi, Hànôi, Viêt Nam.
- 2012. Library of the National Centre of Art and Culture Georges Pompidou, Paris, France.
2015
Lebadang qua đời ngày 7 tháng 3 năm 2015 tại Paris ở tuổi 94. Tang lễ của ông được diễn ra ở nghĩa trang cùng thành phố, Père Lachaise. Một vài buổi lễ tưởng niệm ông được tổ chức tại Việt Nam, ở làng Bích La Đông và Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng tại Huế.
Bộ phim tài liệu có tựa đề Lê Bá Đảng – Từ Bích La Đông đến Paris của đạo điễn Đặng Nhật Minh được công chiếu ở Huế và ở rạp La Clef ở Paris vào ngày 19 tháng 9.
2016
Bộ phim tài liệu có tựa đề Lê Bá Đảng – Từ Bích La Đông đến Paris của đạo điễn Đặng Nhật Minh được chiếu tại Liên hoan phim quốc tế Fukuoka 2016.
Từ 02.11.2016 đến 05.03.2017, 20 tác phẩm của họa sĩ Lebadang được trưng bày cùng những tác phẩm mới nhất của bảo tàng Cernuschi, làm nổi bật sự đóng góp của bà Myshu Lebadang cho bộ sưu tập của bảo tàng.
2018
Năm 2018, cuốn sách Genesis được xuất bản. Cuốn sách là tập hợp 46 bức vẽ trên mực nho từ những năm 1960, mà theo Lê Bá Đảng là đại diện cho sự tiến hóa của các giống loài.
2019
04.2019, Không gian Lưu niệm Lebadang (Lebadang Memory Space) được khánh thành tại thôn Kim Sơn, xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế.
Chuyên khảo đầu tiên được xuất bản tháng 11 năm 2019 để tưởng nhớ đến người nghệ sĩ.
Luc HO
