Yoshitomo Nara, gương mặt ấn tượng của hội họa đương đại Nhật Bản

Nhiều thập kỷ trước khi Sotheby’s bán được tác phẩm của mình “Knife Behind Back” (2000) với mức giá 25 triệu đô la vào năm 2019. Quay ngược về quá khứ, khoảng những năm 1960 và 70, khi còn là một đứa trẻ, ông thường loanh quanh những buổi chiều trong kho đạn bỏ hoang của Quân đội Đế quốc Nhật Bản.

Vào ban đêm, ông lại mê đắm với chiếc đài phát thanh của gia đình hay chiếc đài mà ông đã tự chế từ năm 8 tuổi. Kênh phát thanh yêu thích của ông là Far East Network, nhờ đó, ông đã tìm thấy niềm yêu thích với âm nhạc phương Tây. Nhạc đồng quê. Nhạc rock. Và thế là ông đã trở thành một nhân chứng cho sự phát triển của nhạc pop phương Tây từ niềm giữa thập niên trào lưu nhạc flower-child của thập niên 60 cho đến giai đoạn đỉnh cao của nhạc punk cuối thập niên 70.

Khi sưu tập các đĩa hát (đĩa đơn đầu tiên bằng tiếng Anh mà ông sở hữu là “Massachusetts” của Bee Gees năm 1967), ông đã bị thu hút bởi chiếc bìa album mà ông coi là những tác phẩm nghệ thuật kỳ diệu. Ông đặc biệt yêu thích bìa album “Song to a Seagull” (1968) của Joni Mitchell, và còn thích thú hơn khi biết rằng cô đã tự mình thiết kế nó. Ông cũng hứng thú với chiếc bìa album “Another Perfect Day” của Luke Gibson (1971) được trang trí với hoa dại.

Sự kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh đã rèn luyện trí tưởng tượng của Nara và như một điềm báo rằng sau này, chính Nara sẽ có cơ hội thiết kế bìa album cho các ban nhạc nổi tiếng bao gồm Shonen Knife, REM và Bloodthirsty Butchers .

Nara đã phát triển phong cách đặc trưng của mình vào những năm 1990, khi còn đang theo học ở một trường nghệ thuật, khi ông bắt đầu vẽ những bức tranh mà đã được nhà xuất bản nghệ thuật Phaidon gọi là “những cô gái đầu to”. Được vẽ bằng chất liệu acrylic với tỷ lệ hoạt hình, thoạt nhìn, những hình vẽ cherubic này có vẻ như mang hơi hướng kawaii của Nhật Bản nhưng thực tế, chúng lại không hề liên quan tới sự ngây thơ.

Với khuôn miệng khẽ mở và đôi mắt to kỳ dị, các nhân vật trong tranh mang lại cảm giác vừa yêu vừa ghét. Người phụ trách Mika Yoshitake, một chuyên gia về nghệ thuật Nhật Bản thời hậu chiến cho biết: “Mọi người cho rằng chúng là chân dung các cô gái hoặc bé gái. Nhưng tôi lại nghĩ chúng thực sự là những bức chân dung tự họa.”

Qua buổi triển lãm “In the Deepest Puddle” năm 1995 tại phòng trưng bày Scai the Bathhouse ở Tokyo, những nhân vật hư cấu này tiếp tục là đề tài yêu thích của Nara. Trong suốt hai thập kỷ tiếp theo, chúng thường xuyên xuất hiện trên các tác phẩm của nam họa sĩ trên nền trắng sữa rắn chắc trên các bảng vẽ cao từ 1,5 mét trở lên.

Các diễn viên của Nara cũng có cuộc sống âm nhạc phong phú: Họ đánh trống và cầm micro. Và ngay cả khi họ không phải là những tay chơi punk theo đúng nghĩa đen (mặc dù họ thường là như vậy), họ vẫn có một thần thái punk-rock. Họ xuất thân là Kewpies gremlin, thường mang theo mình những vật dụng nguy hiểm như một cái cưa, một khẩu súng lục, một que diêm – mặc trên người chiếc váy búp bê với bộ tóc ngắn.

 

Rất nhiều trong số họ sẽ có mặt trong buổi tưởng niệm lớn mới tại Bảo tàng Nghệ thuật Hạt Los Angeles (dự kiến sẽ được tổ chức ​​ngay sau khi cơ sở này có thể mở cửa trở lại cho khách tham quan), nơi quy tụ hơn 100 tác phẩm của nam nghệ sĩ trong 36 năm qua, với trọng tâm là các tác phẩm lấy cảm hứng từ âm nhạc.

“Nó giống như 1 buổi họp lớp,” Nara, người hiện đã 60 tuổi, nói: “Đó không phải là buổi tụ họp của các con tôi mà giống như là các cháu của tôi hơn”. Ngoài các họa phẩm – một tác phẩm điêu khắc bằng đồng cao 26 foot vẽ một cô gái có bộ tóc tủa ra cây xanh cao sẽ được đặt bên ngoài bảo tàng trên Đại lộ Wilshire – cuộc triển lãm, do Yoshitake phụ trách, cũng sẽ bao gồm vài trăm album vinyl từ bộ sưu tập cá nhân của Nara.

Một phiên bản giới hạn của danh mục triển lãm sẽ đi kèm với một đĩa vinyl tùy chỉnh, có sáu bản nhạc (năm bản cover và một bản gốc) của ban nhạc indie nổi tiếng của Mỹ Yo La Tengo – ban nhạc yêu thích của Nara, và phiên bản B gồm các bài hát cổ điển của các nghệ sĩ bao gồm Karen Dalton và Donovan. Chương trình có thể được coi là một ví dụ về sự kết hợp giữa âm nhạc và nghệ thuật, bởi đối với Nara, cả hai là không thể tách rời. “Khi tôi làm việc với các bức vẽ,” ông chia sẻ, “âm nhạc truyền đến tai tôi và đi thẳng lên bản vẽ”.

Hiện tại, Nara đang sống ở vùng nông thôn miền núi của Tochigi Prefecture, và làm việc trong một studio rộng rãi với tông trắng chủ đạo, được trang trí bởi đầy những mô hình đồ chơi và đồng hồ hình mèo treo lủng lẳng cái đuôi con lắc. Từ văn phòng triển lãm của phòng tranh Blum & Poe tại Tokyo, Nara đã trả lời một số câu hỏi phỏng vấn sau.

Một ngày của ngài diễn ra như thế nào? Ngài dành bao nhiêu thời gian để ngủ, và lịch trình làm việc của ngài như thế nào?

Thường thì tôi không phải tiếp xúc và làm việc với nhiều người. Vì vậy, lịch trình của tôi khá là lộn xộn. Ví dụ, hôm qua tôi thức dậy lúc nửa đêm. Nhưng thường thì tôi ngủ từ 8 đến 10 tiếng.

Mỗi ngày ngài dành bao nhiêu thời gian cho công việc sáng tạo?

Nếu là một ngày đẹp trời, tôi có thể làm việc từ lúc thức dậy cho đến khi đi ngủ. Tôi sẽ dành cả ngày trong studio. Nhưng cũng có những ngày tôi không làm gì cả, và tôi chỉ đi dạo hoặc đọc sách.

Tác phẩm nghệ thuật đầu tiên của ngài?

Khi tôi 6 tuổi, tôi đã viết một câu chuyện kamishibai có minh họa về chuyến du hành cùng con mèo của tôi đến Bắc Cực và Nam Cực.

Studio tồi tệ nhất mà ngài từng có?

Khi còn trẻ, các studio của tôi thực sự khủng khiếp – nhưng tôi yêu thích tất cả chúng. Ví dụ, khi còn ở Đức, tôi có một studio mà thậm chí không có vòi tắm. Vậy nên tôi hay lui tới hồ bơi và gội đầu ở đó.

Tác phẩm đầu tiên ngài bán được là gì? Với giá bao nhiêu?

Năm 24 tuổi, tôi có một buổi trưng bày trong một không gian rất, rất nhỏ, và có trưng bày một bức tranh có kích thước chỉ bằng bìa album. Tôi đã bán nó với giá khoảng 2.000 yên, quy ra là 20 đô la.

Ngài thường bắt đầu một tác phẩm mới như thế nào?

Nó còn tùy. Nguồn cảm hứng của tôi có thể tới từ hình dạng của một đám mây, một bản nhạc hoặc một cảnh trong một bộ phim.

Làm thế nào để ngài biết khi ngài đã hoàn thành?

Cũng tùy. Có lẽ là khi tôi đủ hài lòng với nó. Tôi không lo lắng hay nghĩ nhiều về sự đánh giá của người khác.

Ngài có bao nhiêu trợ lý?

Chỉ mình tôi. Vì vậy, tôi không phải lo nghĩ nhiều. Tôi cảm thấy như thể nếu tôi có trợ lý, tôi sẽ cảm thấy áp lực khi phải liên tục làm việc.

Ngài thường nghe nhạc gì khi sáng tác nghệ thuật?

Bất cứ khi nào tôi không biết nghe bài gì, tôi thường quay lại với Bob Dylan hoặc Neil Young.

Lần đầu tiên bạn cảm thấy thoải mái mà nói mình là một nghệ sĩ chuyên nghiệp là khi nào?

Khi tôi tốt nghiệp học viện Kunstakademie.Trước đó, khi tôi nhận phòng tại một khách sạn và phải đăng ký nghề nghiệp của mình, tôi sẽ luôn viết “sinh viên”. Nhưng sau khi tốt nghiệp, tôi không thể viết “sinh viên” được nữa. Và vì vậy tôi nghĩ, “Được rồi, vậy thì viết là “nghệ sĩ” đi.”

Hiện tại ngài có theo dõi chương trình nào không?

“Anne of Green Gables” trên Netflix, hay còn được gọi là “Anne With an E.” Họ đã xuất sắc dựng lại lịch sử và mang lại một góc nhìn về cuộc sống và con người thời điểm đó. Tôi cũng thích thú với cách mà họ lồng ghép các vấn đề tương tự của thời nay, như về sắc tộc. Nó thực sự đề cập đến rất những điều thú vị và nên được cả trẻ em và người lớn theo dõi.

Thứ kỳ lạ nhất trong studio của ngài là gì?

Tôi không thấy bất cứ điều gì trong studio của tôi kỳ lạ cả. Nhưng du khách, khi họ đến, dường như thấy một số điều kỳ lạ. Họ sẽ hỏi, “Tại sao bạn lại bày những con búp bê kỳ lạ này ở khắp mọi nơi?”

Ngài có thường xuyên tiếp xúc với các nghệ sĩ khác không?

Tôi rất hiếm khi gặp gỡ các nghệ sĩ khác. Các nghệ sĩ có xu hướng chỉ muốn nói về nghệ thuật. Tôi muốn nói chuyện với những người có sở thích khác: những người yêu thích phim, hoặc những người thích đọc, hoặc những người làm trong những ngành nghề hoàn toàn khác với tôi. Người làm nghề đánh cá, người đi săn, người làm về môi trường.

Điều gần nhất khiến ngài khóc là gì?

“Anne với chữ E.” Khi tôi còn nhỏ, tôi hiếm khi khóc. Nhưng khi tôi già đi, đôi khi chỉ những điều nhỏ nhặt nhất cũng đủ khiến tôi suy sụp.

Nếu bạn có cửa sổ, chúng sẽ hướng ra đâu?

Núi, rừng và đồng cỏ. Một nơi không có người.

Bạn thường mua gì với số lượng lớn với tần suất nhiều nhất?

Có lẽ là sô cô la. Thương hiệu có tên là People Tree. Tôi đã từng đăng một hình sô cô la trên Twitter, và sau đó công ty đã gửi cho tôi một loạt – vậy nên bây giờ tôi không cần phải mua nữa.

MAI ANH/DESIGNS.VN