6 kiệt tác để đời của họa sĩ Tây Ban Nha lừng danh Francisco Goya

Ngày nay, Francisco Goya được biết đến là một trong những cây cọ có tầm ảnh hưởng lớn nhất của hội họa thế giới. Tên tuổi của ông gắn liền với chủ nghĩa Lãng mạn, một trào lưu nghệ thuật xuất hiện khoảng cuối thế kỷ 18. Goya được mệnh danh là một “Old Master” (thuật ngữ dùng để chỉ những họa sĩ xuất sắc trước thế kỷ 18), đồng thời là nhà tiên phong hội họa hiện đại. Sau khi chiêm ngưỡng một số tác phẩm xuất sắc nhất của ông, người thưởng thức sẽ có một cái nhìn hệ thống và liên kết hơn về những danh xưng trên.

Sau đây là 6 kiệt tác nổi tiếng nhất của danh họa Goya với những chủ đề đa dạng, từ hoàng gia, tranh khỏa thân, chiến tranh, cho tới những câu chuyện kì bí, phản ánh lối tiếp cận độc đáo và sáng tạo của người họa sĩ.

THE NUDE MAJA, 1797-1800

Năm 1797, Goya bắt đầu thực hiện một trong những họa phẩm gây nhiều tranh cãi mang tên: The Nude Maja. Tác phẩm khắc họa hình ảnh người phụ nữ maja, tên gọi dành cho những người thuộc tầng lớp dưới tại Marid (thủ đô của Tây Ban Nha) trong tình trạng lõa thể. Mặc dù khi đó, chủ đề khỏa thân không còn xa lạ, chính bối cảnh tác phẩm đã tạo nên sự đặc biệt của nó.

Với The Nude Maja, Goya đã khắc họa một nhân vật và khung cảnh đương thời trong trạng thái lõa thể, thay vì một nhân vật thần thoại, cổ xưa. Mặc dù cho tới nay, nguồn gốc của tác phẩm vẫn là một bí ẩn, một số nhà sử học tin rằng The Nude Maja được đặt hàng bởi ngài Manuel de Godoy, vị Ngoại trưởng đầu tiên của Tây Ban Nha từ 1792-1797 cho bộ sưu tập các tác phẩm khỏa thân của mình.

The Nude Maja bị thu giữ trong Tòa án dị giáo Tây Ban Nha. Kể từ đó, nó được lưu giữ và trưng bày cùng với họa phẩm đi đôi với nó mang tên The Clothed Maja tại Học viện Mỹ thuật Hoàng gia San Fernando và Bảo tàng Prado tại thủ đô Madrid, Tây Ban Nha.

THE CLOTHED MAJA, 1798-1805

5 năm sau, Goya hoàn thiện họa phẩm The Clothed Maja, người em sinh đôi của tác phẩm The Nude Maja. Cả hai tác phẩm đều khắc họa cùng một nhân vật, khung cảnh, và dáng điệu. Tuy nhiên, điểm khác nhau là người phụ nữ trong tác phẩm The Clothed Maja có mặc quần áo.

Vậy nhưng đây không phải là điểm khác biệt duy nhất giữ hai họa phẩm bởi trong tác phẩm The Clothed Maja, Goya phóng ống kính cận cảnh hơn vào nhân vật chính trên chiếc giường so với tác phẩm The Nude Maja. Chi tiết này có thể phản ánh vẻ ngại ngùng của người phụ nữ trong trạng trái lõa thể.

CHARLES IV OF SPAIN AND HIS FAMILY, 1800-1801

Đến năm 1799, Goya nhận được danh hiệu Primer Pintor de Cámara, danh hiệu cao quý nhất mà một người họa sĩ nhận được tại Tây Ban Nha. Tương tự Diego Velázquez, họa sĩ Primer Pintor de Cámara đi trước, Goya nổi tiếng với khả năng khắc họa nhân vật một cách vô cùng chân thật.

Trong khi hầu hết các tác phẩm của Velázquez đều mang màu sắc hiện thực và tích cực, họa phẩm của Goya lại mang màu sắc u ám, hận thù. Tiêu biểu là tác phẩm Charles IV of Spain and His Family, với nhân vật chính là những thành viên trong một gia đình hoàng gia với dáng vẻ cứng nhắc và kiểu cách.

Mặc dù có lối tiếp cận trái ngược với họa sĩ tiền bối Velázquez, không thể phủ nhận rằng Goya coi Velázquez như nguồn cảm hứng của mình. Tương tự tác phẩm hoàng gia nổi tiếng nhất của Velázquez mang tên Las Meninas, Charles IV of Spain and His Family xuất hiện chân dung của người họa sĩ với chiếc bảng vẽ phía sau bức hình.

THE THIRD OF MAY 1808, 1814

Goya luôn được đánh giá là một họa sĩ hoàng gia thành công. Vậy nhưng, ông được biết đến rộng rãi nhất qua loạt tác phẩm với chủ đề chính trị. Trong tác phẩm The Third of May 1808, ông dành sự ca ngợi và tưởng niệm cho những binh lính Tây Ban Nha đã anh dũng khởi nghĩa chống lại quân đội Pháp trong một trong những trận chiến xâm lược của Napoleon.

Cụ thể hơn, bức họa khắc họa đội quân của Napoleon trong cuộc đụng độ với người dân Tây Ban Nha. Kịch tính, gay cấn, và dạt dào cảm xúc, tác phẩm đã khắc họa hành động tàn sát dã man của quân xâm lược người Pháp lên những con người nhỏ bé đang chiến đấu vì người lãnh đạo và tổ quốc của họ.

Bằng lối tiếp cận u ám, mang tính cách mạng, The Third of May 1808 đã trở thành một trong những tác phẩm quan trọng nhất của hội họa hiện đại. Giám đốc bảo tàng và nhà sử học nghệ thuật nổi tiếng người Anh Kenneth Clark thậm chí đã coi nó là “tác phẩm đầu tiên mang tính cách mạng ở mọi khía cạnh, từ phong cách, chủ đề, tới chủ đích.”

SATURN DEVOURING HIS SON, 1819-1823

Sau này, Goya tiếp tục phát triển phong cách đó. Giữa năm 1819 và 1823, ông thực hiện dự án Black Paintings, bộ sưu tập gồm 14 tác phẩm với chủ đề gây nhiều ám ảnh. U ám cả về nội dung và màu sắc, mỗi tác phẩm đều phản ánh những trở ngại về tuổi tác hay tình trạng sức khỏe của người nghệ sĩ lúc bấy giờ. Ở thời điểm đó, Goya mang trong mình hai trọng bệnh, điều này cũng đã ảnh hưởng xấu tới trạng thái tinh thần của ông.

Một trong những tác phẩm đặc sắc nhất trong bộ sưu tập ghê rợn này chính là Saturn Devouring His Son, tác phẩm sơn dầu khắc họa hình ảnh người cha đang ăn thịt chính con ruột của mình. Trong thần thoại La Mã, thần Saturn, người đứng đầu tộc Titan (người khổng lồ) đã lật đổ cha mình – thần Caelus để xưng vương. Tuy nhiên, sau khi đã lật đổ thần Caelus, hắn lại lo sợ rằng những đứa con ruột sẽ làm điều tương tự với mình. Để ngăn chặn điều đó, hắn đã giết và ăn thịt ngay khi chúng được sinh ra. Tuy vậy, Goya đã chỉnh sửa đôi chút và khắc họa đứa con của Saturn trong hình dạng trưởng thành.

Vào khoảng thập niên 70 của thế kỷ 19 – 50 năm sau khi người họa sĩ đã qua đời – Black Paintings được chuyển từ tranh tường sang bảng vẽ. Đến năm 1881, chúng được quyên tặng cho chính phủ Tây Ban Nha, và ngày nay đã trở thành một trong những điểm sáng của bảo tàng nghệ thuật Prado tại thủ đô Madrid, Tây Ban Nha,

WITCHES’ SABBATH (THE GREAT HE-GOAT), 1821

Saturn Devouring His Son thực tế trong phải tác phẩm nổi bật duy nhất trong bộ sưu tập Black Paintings, đồng hành với nó là một tác phẩm khác mang tên Witches’ Sabbath (The Great He-Goat). Hiện lên trong họa phẩm là nhân vật quỷ Satan, được khắc họa trong hình hài của một con cừu đen to lớn, phía trước là một nhóm phù thủy.

Tương tự loạt tác phẩm thuộc bộ sưu tập Black Paintings, chủ đề và màu sắc u ám của tác phẩm phản ánh trạng thái thể chất và tinh thần bất ổn của người nghệ sĩ lúc bấy giờ. Tuy vậy, ngay cả rất lâu trước đó, Goya vẫn luôn yêu thích những gam màu tối. “Trong hội họa, màu sắc không quan trọng,” ông chia sẻ. “thứ tôi quan tâm là ánh sáng và bóng tối.”

Không may, Witches’ Sabbath (cuộc họp phù thủy) đã bị khuyết bị mảng rộng khoảng 1.5 mét sau khi được dỡ xuống khỏi bức tường tại căn nhà của Goya. Tuy vậy, với chiều rộng hơn 4.27 mét, Witches’ Sabbath vẫn được coi là một trong những tác phẩm quy mô lớn xuất sắc nhất của Francisco Goya.

MAI ANH