Nguyễn Sỹ Ngọc: hoạ sỹ của những người lính

Ngày sinh: ngày 25 tháng 12 năm 1919

Ngày mất: ngày 6 tháng 4 năm 1990 tại Hà Nội

Quê quán: xã Tam Khương, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội

Tác phẩm: Tình quân dân hay Cái bát (1949, sơn mài), Đổi ca (1962, sơn mài), Chiến dịch Điện Biên Phủ (1980, sơn mài), Một ngày mới lại bắt đầu (1982, sơn mài)

Giải thưởng: Giải thưởng Triển lãm Hội hoạ tại Việt Bắc vào năm 1951, Giải nhất Triển lãm Mĩ thuật Toàn quốc vào năm 1954, Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật cho các tác phẩm: Tình quân dân hay Cái bát, Đổi ca, Chiến dịch Điện Biên Phủ và Một ngày mới lại bắt đầu

Danh hiệu: Huân chương Độc lập hạng ba, Huân chương Lao động hạng ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng nhất,  Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam và Huy chương Vì sự nghiệp Mĩ thuật Việt Nam. 

 

 

Chân dung họa sĩ Nguyễn Sỹ Ngọc

 

 

Nguyễn Sỹ Ngọc quê ở Thanh Trì, Hà Nội. Từ năm 1939 đến năm 1944, ông theo học tại Trường Mỹ thuật Đông Dương Khóa XIII. Sau khi tốt nghiệp, ông tham gia Hội Văn hóa Cứu quốc từ những ngày đầu của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945. Trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp, Nguyễn Sỹ Ngọc tham gia Đoàn quân Nam tiến của Vệ quốc quân Việt Nam vào miền Nam Việt Nam để giúp quân dân miền Nam chống Pháp, ông phụ trách công việc ở Đoàn kịch Kháng chiến. Sau đó, ông công tác ở Xưởng họa Liên khu IV, và từ năm 1950 đến năm 1954, làm giảng viên ở Trường Mỹ thuật Việt Nam tại chiến khu Việt Bắc.

 

 

Tác phẩm Tình quân dân (1949) sơn mài - Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam

 

 

Sau ngày miền Bắc Việt Nam được giải phóng, Nguyễn Sỹ Ngọc làm giảng viên tại Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội từ năm 1955 đến năm 1965. Trong khoảng thời gian từ năm 1965 đến năm 1973, ông làm việc với trò họa sĩ của tổ sáng tác tại Hội Mỹ thuật Việt Nam. Sau đó, ông chuyển sang làm họa sĩ cho báo Văn nghệ. Từ năm 1957, Nguyễn Sỹ Ngọc là hội viên ngành hội họa của Hội Mỹ thuật Việt Nam và là Ủy viên Ban chấp hành Hội Mỹ thuật Việt Nam khóa I từ năm 1957 đến năm 1983. Ông đảm nhiệm chức vụ Phó Tổng thư ký Hội Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1957 đến năm 1958.

 

 

Tác phẩm Đổi ca (1962) sơn mài - Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam

 

 

Tác phẩm của hoạ sĩ Nguyễn Sỹ Ngọc trong kháng chiến chống Pháp và thời kỳ sáng tác tại vùng than Quảng Ninh là những tranh sơn mài xuất sắc, biểu đạt được hình tượng anh bộ đội Cụ Hồ, tình quân dân, cảnh lao động sản xuất của công nhân vùng than. Nổi bật nhất trong các sáng tác của Nguyễn Sỹ Ngọc là các tác phẩm ông thực hiện trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp cũng như thời kỳ ông sáng tác ở vùng than Quảng Ninh. Đây là những bức tranh sơn mài thể hiện hình tượng người lính Quân đội nhân dân Việt Nam, tình quân dân cũng như cảnh lao động sản xuất của công nhân ở vùng than. Những bức tranh của Nguyễn Sỹ Ngọc phóng khoáng, sống động trong đường nét và màu sắc, có sức truyền cảm mạnh mẽ. Nguyễn Sỹ Ngọc còn có nhiều bài viết sắc sảo về mĩ thuật và nhiều minh hoạ đẹp trên báo Văn nghệ. Ngoài ra, ông còn làm công việc vẽ tranh minh họa cũng như tham gia viết bài về đề tài Mỹ thuật cho báo Văn nghệ.

 

  

Tượng Họa sĩ Sỹ Ngọc do Sỹ Hà, con trai cố Họa sĩ thực hiện (2016). Ảnh: Sỹ Hà

 

Ông tham gia Hội Văn hoá Cứu quốc từ ngày đầu cách mạng năm 1945. Trong kháng chiến chống Pháp, ông tham gia đoàn quân Nam tiến ở Đoàn kịch Kháng chiến; hoạt động tại xưởng hoạ Liên khu IV; giảng viên Trường Mĩ thuật Việt Nam tại Việt Bắc (1950- 1954); giảng viên Trường Đại học Mĩ thuật Hà Nội (1955- 1965); hoạ sĩ tổ sáng tác Hội Mĩ thuật Việt Nam (1965- 1973); hoạ sĩ báo Văn nghệ (1973- 1975); Ủy viên Ban chấp hành Hội Mĩ thuật Việt Nam khoá I (1957- 1983); Phó tổng thư ký Hội Mĩ thuật Việt Nam (1957-1958).  Trong quá trình công tác ông đã được tặng Huân chương Độc lập hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Ba; Huân chương kháng chiến chống Mĩ cứu nước hạng Nhất; Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam; Huy chương Vì sự nghiệp Mĩ thuật Việt Nam.